Diabetes

Bij diabetes zit er te veel suiker (glucose) in het bloed. Er zijn verschillende soorten diabetes. Deze informatie gaat over Diabetes type 2.

Thuisarts, diabetes type 2

Alles wat u eet, komt eerst in de maag en daarna in de darmen terecht. Het bloed brengt de voedingsstoffen uit het eten naar alle cellen in het lichaam. Het hormoon insuline helpt hierbij.

Bij diabetes maakt de alvleesklier niet genoeg insuline of werkt de insuline niet goed. De suiker kan de cellen niet in waardoor er teveel suiker in het bloed blijft.

Vaak merkt u niet dat u diabetes heeft, maar soms kunt u wel klachten hebben:

• Vermoeidheid
• Dorst
• Veel plassen
• Jeuk
• Wondjes die slecht genezen
• Slecht of wazig zien

U kunt veel zelf doen om gezond te blijven, ook als u diabetes heeft. Het is goed om gezond te eten, iedere dag een half uur te wandelen of te sporten en om niet te roken.

Als u diabetes heeft komt u vaak voor controle in de huisartsenpraktijk. Er wordt dan bloed geprikt om te kijken hoe hoog de glucose en het HbA1c (het gemiddelde van de glucose) is.

De nuchtere bloedsuiker is goed tussen de 4,5-8,0
Te hoge bloedsuiker is bij 9,0 of hoger (hyper)
Te lage bloedsuiker is bij 3,5 of lager (hypo)

Te lage bloedsuiker

Als u een lage bloedsuiker heeft, dan voelt u zich ineens niet lekker. U kunt bijvoorbeeld last krijgen van trillen, zweten, wazig zien en honger hebben. Dit kan komen doordat u te weinig of te lang niets heeft gegeten, dat u meer bewogen heeft dan normaal of doordat u meer medicatie heeft gebruikt dan met de arts is afgesproken.

Blaasontsteking

Door diabetes kunt u vaker een blaasontsteking hebben. Als de bloedsuiker hoog is, plast u suiker uit. Door de suiker in de urine is de urine heel zoet. U kunt een blaasontsteking herkennen aan pijn bij het plassen of pijn in de buik of rug, kleine beetjes plassen. Ook kan de urine er anders uitzien of anders ruiken.

Bloedvaten

Het bloed stroomt door de bloedvaten in het hele lichaam. Een langdurig hoge bloedsuiker beschadigt de bloedvaten. Het bloed kan hierdoor minder goed door het hele lichaam stromen. Ook een te hoog cholesterol en roken is slecht voor de bloedvaten.

Ogen

Ook de ogen hebben bloedvaten en om goed te kunnen zien, moeten de bloedvaten gezond zijn. 1 keer in de 2 jaar worden uw ogen gecontroleerd, soms vaker. Dan wordt er een foto gemaakt van het netvlies van uw oog (fundusfoto). Het is belangrijk om uw ogen te laten controleren, ook als u geen klachten heeft!

Nieren

De nieren zijn belangrijk voor het lichaam. Ze maken het bloed schoon. Als u lang hoge bloedsuikers heeft, beschadigen de bloedvaten in de nieren. De nieren kunnen de suiker dan niet meer tegenhouden. Daardoor blijven er afvalstoffen in het bloed. Uw nierfunctie wordt daarom elke jaar gecontroleerd door middel van een bloedonderzoek.

Voeten

Er lopen zenuwen door het hele lichaam die zorgen dat u bijvoorbeeld pijn kunt voelen. De bloedvaten zorgen ervoor dat de zenuwen zuurstof en voedingsstoffen krijgen. Als de bloedvaten niet goed werken, stroomt er te weinig bloed naar de zenuwen en werken dan niet meer goed. Meestal gebeurt dat het eerst in de voeten. U voelt daardoor bijvoorbeeld minder goed dat er een wondje zit. Dat kleine wondje kan steeds groter en dieper worden en kan zo voor grote problemen zorgen. Daarom controleert de praktijkondersteuner ieder jaar uw voeten en stelt het zorgprofiel vast. De conditie van de voeten en het risico op voetwonden bepalen het zorgprofiel. Dit zorgprofiel bepaalt welke voetzorg er nodig is en of de kosten worden vergoed door de zorgverzekeraar. Bij diabetische voetzorg zijn verschillende zorgverleners betrokken zoals de podotherapeut, een medisch pedicure of een pedicure met medische aantekening Diabetes.

Voeding

Als er diabetes bij u wordt geconstateerd gaat u meestal ook naar een diëtiste. De diëtiste zal u leren waarop u kunt letten om de bloedsuikers goed te houden. Ze kan u tevens helpen om gewicht te verliezen. Het is bij diabetes belangrijk om regelmatig te eten. Vaak wordt er gekozen voor een koolhydraat beperkend dieet, dit wil zeggen dat u minder brood, aardappels en pasta eet om uw bloedsuikers naar beneden te krijgen. Dit doet u altijd onder begeleiding van uw zorgverlener.

Roken

Roken is niet gezond. Als u wilt stoppen met roken, maar u weet niet hoe dat moet, vraag dit aan uw praktijkondersteuner of huisarts.

Bewegen

Wandel, fiets of sport elke dag minimaal 30 minuten. Dan blijven de spieren sterk en het kan u helpen om gewicht kwijt te raken. Beweging zorgt voor een goede doorbloeding van uw bloedvaten en door bewegen gaat uw bloedsuiker omlaag.

Medicijnen

Er zijn verschillende soorten tabletten die zorgen dat uw bloedsuiker lager wordt. Niet iedereen krijgt dezelfde tabletten. Neem daarom nooit tabletten van anderen!

Als u tabletten gebruikt kan het soms zijn dat u last krijgt van bijwerkingen. Dit kan erg vervelend zijn. Stop niet zomaar met de tabletten, maar overleg met de huisarts of de praktijkondersteuner.

Somberheid

Door het leven met diabetes kunt u zich soms ongelukkig of somber voelen. Het is soms moeilijk om elke dag goed te zorgen voor uw diabetes. Ook kan het zijn dat u last heeft van een depressie. Eventueel kunt u bij klachten terecht bij de praktijkondersteuner GGZ.

Seksualiteit

Veel mensen met diabetes hebben last van seksuele stoornissen. Hierbij kan het gaan om impotentie of geen zin hebben om te vrijen. Maak dit probleem bespreekbaar bij uw huisarts of praktijkondersteuner.

Patiëntenvereniging

De Diabetesvereniging Nederland (DVN) is een patiëntenvereniging. Dit is een organisatie die zorgt voor goede diabeteszorg voor iedereen met diabetes in Nederland.

Zij kunnen u advies geven over goede diabeteszorg en ze organiseren activiteiten bij u in de regio.

Veel gestelde vragen over diabetes: 

• Krijg ik diabetes door veel snoepen? Nee, het eten van suiker is geen oorzaak van het krijgen van diabetes. Maar mensen die veel snoepen en suiker eten krijgen vaak te maken met overgewicht, dan heeft u meer kans om diabetes te krijgen.
• Krijg ik diabetes door stress? Nee, u krijgt geen diabetes door stress. Wel kan stress ervoor zorgen dat de suikers in uw bloed hoger of lager worden. Het is daarom goed om te kijken waardoor de stress komt en wat u er aan kunt doen.
• Als ik medicijnen neem voor mijn diabetes, hoef ik dan nergens meer op te letten? Nee, dat klopt niet. U voelt zich misschien wel beter met de medicijnen, maar u moet goed opletten wat u eet en dat u wandelt of sport.
• Mag ik alles eten? Nee, u moet goed opletten wat u eet. Gezond eten, weinig vet en weinig suiker. Veel groente eten is gezond.
• Hoe kan ik gezonder eten?
• Eet elke dag ontbijt, lunch en avondeten
• Eet iedere dag op vaste tijden
• Eet elke dag groente
• Geen suiker in uw thee of koffie
• Eet bruin brood in plaats van wit brood
• Drink water of thee (zonder suiker), geen zoete drankjes en geen vruchtensap.

Is diabetes erfelijk? 

Als mensen in uw familie diabetes hebben, heeft u meer kans om diabetes te krijgen. Daarnaast heeft u ook meer kans op diabetes als:

U zwangerschapsdiabetes heeft gehad
U van Turkse, Marokkaanse, Surinaamse of Hindoestaanse afkomst bent
 

Wat moet u weten over koolhydraten?

Koolhydraten voorzien je lichaam van energie. In je lichaam worden ze omgezet in glucose. Gevolg: je bloedglucosewaarde stijgt.

Koolhydraten is de verzamelnaam voor suikers en zetmeel. Ze zitten bijvoorbeeld in:

melkproducten, zoals melk, karnemelk en yoghurt
fruit en sappen (vruchtensuiker)
snoep, koek, gebak en drankjes (suiker)
brood, aardappelen, rijst en deegwaren (zetmeel)

Snel of langzaam

Er zijn snelle en langzame koolhydraten. Sommige koolhydraten (bijvoorbeeld glucose of druivensuiker) zorgen voor een snellere stijging van de bloedglucosewaarde dan andere (bijvoorbeeld fructose).

Vezelrijk

Vezels zorgen ervoor dat de bloedglucose minder snel stijgt en geven een vol gevoel.  Vezels helpen om hart- en vaatziekten te voorkomen en zorgen voor een goede stoelgang. In groenten, fruit, aardappelen, volkorenbrood, volkorengranen, zilvervliesrijst, ontbijtgranen en peulvruchten zitten veel vezels. Suiker bevat geen vezels.

Tips over aardappels

Aardappelen veroorzaken een snellere stijging van de bloedglucosewaarde dan bijvoorbeeld zilvervliesrijst of peulvruchten. Eet daarom niet te vaak aardappelen en neem een kleine portie. Tip: kook aardappelen eens in de schil, dat vertraagt de afgifte van de koolhydraten. De aardappelen eerst koken, laten afkoelen en vervolgens verwerken in een salade, levert ook een lagere glycemische index op.

Hoeveel koolhydraten moet je eten?

Hoeveel koolhydraten je moet eten, hangt af van je eetpatroon en je energieverbruik. Stel, je eet 5 boterhammen, een flinke avondmaaltijd en een paar tussendoortjes zoals fruit of een biscuitje en zuivel. Dat is al snel 160-180 gram koolhydraten per dag. Eet je minder brood, maar bijvoorbeeld yoghurt met ongezoete muesli, en ook ‘s avonds minder koolhydraten, dan kun je al 100 gram koolhydraten beperken. Het weglaten van suiker uit dranken (koffie, thee, frisdrank) scheelt per dag al snel 50 gram koolhydraten.

Koolhydraatbeperkt eten

Er wordt vaak over koolhydraatbeperkte voeding gesproken als hét advies bij diabetes. Sommige mensen bereiken hiermee betere bloedglucosewaarden en verlagen hun gewicht. Maar zo’n voedingspatroon is niet voor iedereen vol te houden. Bovendien heeft het niet bij iedereen hetzelfde effect (afvallen, minder medicatie).

Als je koolhydraatbeperkt wilt eten, zal altijd aanpassing van de hoeveelheid insuline nodig zijn. Overleg daarom vooraf met je zorgverlener over de benodigde aanpassingen in medicijnen en voeding.